مازندران، زادگاه نخستین حکومت شیعی در تاریخ

به گزارش پیک شهر، ۱۴ آبان در تقویم رسمی کشور به نام مازندران نام‌گذاری شده است، روزی که در آن یک اتفاق تاریخی مهم به وقوع پیوست و نخستین حکومت شیعی در جهان در این دیار و با همراهی مردمانش شکل گرفت، به روایت مورخان، قیام معروف حسن‌بن‌زید معروف به ابن‌اطروش که با ورود به دیار تبرستان موجب اشاعه دین اسلام، مذهب تشیع و فرهنگ علوی در بین تبری‌نشینان شد، در سال ۲۵۰ هجری قمری رخ داد و مردم مازندران با قرار گرفتن در کنار او در مبارزه با جور و ستم به پا خاستند تا حکومت علوی برپا شود.

این روز، بیانگر ارادت عمیق و خالصانه مردم مازندران به ائمه اطهار است و این اتفاق تاریخی موجب شد که مازندرانی‌ها طی ۱۲ قرن شیعه بمانند و با افکار و باورهای شیعی زندگی کنند.

علی حسن‌نژاد، پژوهشگر فرهنگ و ادبیات و موسیقی مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه نام‌گذاری روزها یا هفته‌ها برای بهتر جلوه دادن عملکرد و عمیق شدن روی موضوع مورد نظر است که جلب نظر منطقه‌ای، استانی، کشوری و جهانی را می‌طلبد، می‌گوید: در واقع نام‌گذاری از اساسی‌ترین دستاوردهای بشر برای هشدار همگانی و پخش اطلاعات همگانی در حوزه‌های مختلف غم، شاری، بحران، توجه به هویت و موقعیت خاص و توجه به موضوعی است که باید بشر به آن موضوع به طور عمیق‌تر توجه کند.

وی با بیان اینکه نام‌گذاری‌ها با اهداف مختلف منطقه‌ای، ملی، بین‌المللی از دستاوردهای مشترک بشر به‌حساب می‌آید، می‌افزاید: در تقویم بین‌المللی به‌نام «نیاز»، نام‌گذاری‌های مختلفی از روز بعضی از کشورهای جهان دیده می‌شود و در تقویم خود کشورها نیز مناسبت‌های مختلف ملی یا مناسبت‌های مذهبی آن کشور در جریان هستند، وجود دارد.

این شاعر مازندرانی اضافه می‌کند: نام‌گذاری روزی به اسم روز یک استان در تقویم ملی یک کشور به یقین شاخص‌های خاصی را می‌طلبد که این شاخص باید در حوزه توانمندی‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، هنری، مذهبی و مواردی از این دست باشد که رابطه مستقیم با نیازها و گفتمان نوع حکومت دارد.

خواستگاه نخست حکومت علویان در مازندران

وی با بیان اینکه تجمیع افکار عمومی و پژوهشگران و برجستگان در شورای فرهنگ عمومی مازندران در بررسی تاریخ مازندران به تاریخی در سال ۲۵۰ هجری قمری می‌رسد که حکومت شیعه در این روز در مازندران شکل می‌گیرد، ادامه می‌دهد: در این سال برابر با چهاردهم آبان سال ۲۴۳ هجری شمسی نماز عید فطر به امامت حسن‌بن‌زید علوی برگزار شد و همان روز مردم با او بیعت و سنگ بنای نخستین مذهب شیعه را بنیان نهادند، در حقیقت این روز، روز انتخاب مردم مازندران به‌ویژه مردم رویان و چالوس بود که ریشه کامل و با میل و رغبت حکومت شیعه را پذیرفتند و به حسن‌بن‌زید علوی این اجازه را دادند تا نخستین حکومت شیعه علوی را در ایران پایه‌گذاری کند.

وی تصریح می‌کند: در سال ۱۴۰۱ با پیگیری‌ها و همت چندین ساله ادارات مختلف، سازمان‌های مردم‌نهاد روز مازندران در تقویم ملی ثبت شد و مازندران به‌همراه سه یا چهار استان دیگر شاهد روزی در تقویم ملی کشور شد.

حسن‌نژاد با تاکید بر اینکه اگرچه به انتخاب روزها انتقاداتی وارد شود یا نظرات مختلفی مطرح باشد یا ممکن است که روزهای دیگری نیز مناسب انتخاب کردن روزی به نام مازندران باشد اما این انتخاب، نام‌گذاری و این انتخاب ملی می‌تواند باعث همدلی و هم‌افزایی و مشارکت عمومی برای نشان دادن هویت مازندرانی باشد، می‌گوید: شور و شوق و اشتیاقی که روز به روز و سال به سال نسبت به این اسم وجود دارد، نشان می‌دهد می‌توانیم حول این نام، هویت، هویت جمعی برای نشان دادن فرهنگ، تمدن، آئین، قصه، زبان، اقتصاد گرد هم بیاییم و این نام را گرامی بداریم.

روز مازندران بهانه‌ای برای افتخار هویت‌ها

حسن‌نژاد با بیان اینکه روز مازندران می‌تواند بهانه‌ای برای بازشماری توانایی‌ها، افتخار به ریشه‌ها و داشته‌ها و بررسی کمبودها و تلاش بیشتر برای برنامه‌ریزی این ماجرا باشد، می‌گوید: به‌نظر می‌رسد هنوز بسیاری از مازندرانی‌ها روز مازندران را نمی‌شناسند و به گوششان نرسیده است.

پژوهشگر فرهنگ و ادبیات و موسیقی مازندران با بیان اینکه برای تبدیل شدن این روز به یک عید عمومی مثل یک عید نوروز، جشن مردگان، تیرماه سیزده، عیدماه، نیاز به همت عمومی آدم به آدم، شهر به شهر، روستا به روستا، خانواده به خانواده، کلمه به کلمه، پدر به مادر است تا این روز فراگیر شود، ادامه می‌دهد: برای اینکه روز مازندران فراگیر شود، به یقین به دو یا سه موضوع مهمی نیازمند هستیم تا این آئین ساده توسط همگان اجرا شود، سفره‌ای به اسم سفره روز مازندران انداخته شود، سفره‌ای که ویژگی‌های بافندگی‌های مازندران داشته باشد و روی این سفره موادغذایی و طراحی جدیدتری از روز مازندران باید اتفاق بیفتد که البته با کمک رسانه‌ها و آدم‌های بانفوذ می‌شود این کار را انجام داد، اگرچه مردم خودشان در مسیر همیشه اصلاح می‌کنند و خودشان زایش دارند و همیشه جلوتر حرکت می‌کنند و اگر در جریان وقایع و باورمند این موضوع باشند به این روز بها می‌دهند.

حسن‌نژاد با تأکید بر اینکه هفته مازندران و روز آن را باید بهانه‌ای قرار دهیم، برای اینکه به زبانمان عشق بورزیم، می‌گوید: حداقل یک هفته مازندرانی صحبت کنیم، یک‌هفته روزنامه‌ها مازندرانی بنویسند، یک‌هفته برنامه‌های صداوسیما مازندرانی باشد، یک‌هفته سر برگ ادارات هم تقویم مازندرانی بخورد و هم تقویم مازندرانی باشد، یک هفته گفتمان عمومی در ادارات، محافل، نوشتارها، بنرهای تبریک و تسلیت و همه این موضوعات از این دست باید تبدیل با گفتمان مازندرانی باشد که حداقل برای زبان اتفاق بیفتد، باید ۱۴ آبان را با هر نگاهی که داشته باشیم تبدیل به یک محوریت عمومی برای بالندگی کنیم.

نقش آموزش و پرورش بر اشاعه فرهنگ مازندران

وی اضافه می‌کند: آموزش و پرورش می‌تواند نقش بسیار مهمی در این موضوع داشته باشد و نفوذ کلام و برنامه‌ریزی‌های جمعی، دادن خوراک مناسب به دانش‌آموزان، بهره‌گیری مناسب از این روز، برگزاری انواع جشنواره‌هایی که می‌تواند در اختیار آموزش و پرورش باشد از اجرای فن بیان مازندرانی، لالایی‌های مازندرانی، قصه‌های مازندرانی، خوشنویسی به مازندرانی، نقاشی به پیرامون فرهنگ مازندرانی، تدریس معلمان به زبان مازندرانی، جمله‌سازی‌ها به زبان مازندرانی، موضوعی است که بسیار می‌تواند در رابطه با روز مازندران حائز اهمیت باشد.

این شاعر مازندرانی با بیان اینکه اصل ۱۵ قانون اساسی صراحت دارد، در کنار زبان فارسی، زبان‌های بومی قابل تدریس هستند، ادامه می‌دهد: زبان مازندران این ویژگی را دارد تا با بهره‌گیری از خرد جمعی زبان‌شناسان و محققان به شیوه‌ای دست پیدا شود که برای دانش‌آموزان کتاب نوشته شود و این گنج و گنجینه‌ای را که از قرن‌ها پیش به دستمان رسیده است، اشاعه دهیم، زبان فارسی زبان معیار است، زبان انگلیسی و بین‌المللی باید یاد گرفته شود اما به‌سادگی زبان مازندرانی را از دست می‌دهیم و شاید روزی برسد که برای آموزش این زبان کلاس خصوصی بگذاریم، در حالی‌که هنوز زنده است.

وی پرداخت به لباس بومی در روز مازندران را بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: اکثر لباس‌هایی که این سال‌ها در مازندران به‌ویژه برای بانوان به‌ویژه برای دانش‌آموزان دختران وجود دارد، لباس گیلانی است، در گیلان دوخته می‌شود و مصرف می‌شود، درحالی‌که باید لباس مازندرانی را در اینجا رواج داد و به اقتصاد مازندران کمک کنیم.

حسن‌نژاد می‌افزاید: نام‌گذاری کوچه روستاها و شهرها با کلمات مازندرانی می‌تواند به زنده شدن زبان مازندرانی کمک کند، باید کلمات مازندرانی در ارتباط با آن محل و کلمات عمومی‌تری که برای دیگران نیز مناسب است، انتخاب شود.

این نویسنده مازندرانی ادامه می‌دهد: روز مازندران را باید بهانه‌ای برای همدلی، هم‌افزایی و خروجی مناسبی برای مردم مازندران چه در گستره جغرافیایی، چه در گستره فرهنگی مردم مازندران، بخش‌های از گیلان، مازندران، سمنان، تهران و الموت قزوین که به زبان مازندرانی صحبت می‌کنند، دانست.

مردم مازندران با آغوش باز دین اسلام را پذیرفتند

نامگذاری ۱۴ آبان به روز مازندران، بهانه‌ای برای برگزاری برنامه‌های مختلفی برای پاسداشت این روز شده است، برنامه‌های که به همت دستگاه‌های مختلف اجرایی در این استان اجرایی می‌شود.

احسان آهنگر، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران با بیان اینکه از سیزدهم آبان برنامه‌های گرامیداشت روز ملی مازندران به مدت یک هفته تحت این روز آغاز می‌شود، می‌گوید: در ۱۴ آبان، نخستین حکومت علویان در کشور شکل گرفت و همان طور که مقام معظم رهبری فرموده‌اند، مردم مازندران با آغوش باز با حسن‌بن‌زید علوی بیعت کردند و این نشان از ارادت مردم این دیار به اهل بیت (ع) دارد. روز مازندران فرصت مغتنمی برای تبیین هویت ملی، بومی و فرهنگی این دیار است.

وی با بیان اینکه روز مازندران، فرصت مغتنمی برای تبیین هویت ملی، بومی و فرهنگی این دیار است، می‌افزاید: باید برای این روز فراتر از استان مازندران و در سطح ملی در این حوزه کار شود، از این رو برنامه‌ای در تهران نیز در همین هفته با موضوع روز ملی مازندران برگزار می‌شود.

آهنگر با بیان اینکه راهبرد اصلی ستاد بزرگداشت روز ملی مازندران، مردمی‌سازی برنامه‌ها و شعار اصلی سال‌جاری نیز مازندران، مهد فرهنگ و آئین و علم نام‌گذاری شده است، می‌گوید: هر چند از سیزدهم تا بیستم آبان هفته مازندران تعیین شده است اما برنامه‌ها تا بیست‌وسوم آبان ادامه خواهد داشت.

وی از اجرای بیش از ۴۰۰۰ برنامه در قالب ۲۰ عنوان در هفته مازندران در استان خبر می‌دهد و می‌افزاید: برپایی جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها، جشن‌ها، محافل شعر و ادب، افتتاحیه پروژه‌های عمرانی و برگزاری پویش بخشی از این برنامه‌ها است.

دبیر ستاد بزرگداشت روز ملی مازندران ادامه می‌دهد: برگزاری جشن این روز ملی در سطح مدارس، برنامه‌های فرهنگی در سطح امام‌زادگان، اجرای برنامه‌های ورزشی با هدف نشاط اجتماعی، برنامه ملی نکوداشت زنده‌یاد سلمان هراتی دهم آبان در تنکابن، همایش بزرگداشت طالب آملی، برنامه گرامیداشت روز ملی مازندران در رامسر، همایش بزرگ سالروز تشکیل حکومت علویان، ۱۴ آبان‌، روز ملی مازندران، طبق روال سنوات گذشته در جوار آستان بنیانگذار نهضت و قیام علویان «امام‌زاده سلطان محمد کیا» در روستای صالحان بخش کجور شهرستان نوشهر برگزار می‌شود.

وی با بیان اینکه در این ایام ۴۵ کتاب بومی و تجهیز خانه نیما یوشیج به اقلام فرهنگی و هنری به بهانه روز ملی مازندران رونمایی می‌شود، اضافه می‌کند: جشنواره قصه‌گویی مارون هوسنی نیز در این ایام برگزار خواهد شد.

آهنگر با اشاره به اینکه سی‌وششمین جشنواره تئاتر استان، تجلیل از دو روستای اسبوکلای ساری و کلاگرمحله قائم‌شهر به‌عنوان روستاهای دوستدار کتاب کشور، نیز در هفته مازندران برگزار می‌شود، تصریح می‌کند: در بیست‌ویکم آبان، همایش ملی مدیران مازندرانی در تهران برگزار می‌شود، همچنین همایش تجلیل از چهره‌های ماندگار فرهنگ و هنر مازندران نیز در بیست‌ودوم آبان در ساری به اجرا در می‌آید.

،۱۴ آبان، روز مازندران به منظور بزرگداشت فرهنگ، تاریخ و هویت مردم مازندران در ایران نام‌گذاری شده است، این روز فرصتی برای معرفی تاریخ این سرزمین، جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی این استان است، مازندران با طبیعت زیبا، جنگل‌ها، سواحل دریای خرز و آثار تاریخی متنوعی شناخته می‌شود، همچنین این روز به ترویج زبان و ادبیات محلی و حفظ سنت‌های بومی کمک می‌کند، برگزاری مرسام فرهنگی، نمایشگاه‌ها و برنامه‌های هنری از جمله فعالیت‌هایی است که در این روز انجام می‌شود.

منبع: ایمنا