قصه تکراری صف‌ طولانی نان/ چرا صدای نانوایان شنیده نمی‌شود؟‌

به گزارش خبرگزاری پیک شهر به نقل از تسنیم، میان هیاهوی زندگی روزمره، جایی که بوی نان تازه، خاطرات کودکی را زنده می‌کند، مشکلاتی نهفته است که نه‌تنها صف‌های نانوایی‌ها را طولانی‌تر کرده، بلکه روزگار نانوا و سفره‌های مردم را نیز تنگ‌تر از همیشه ساخته است، ماجرا دیگر به تأخیر در پخت نان یا انتظار در صف‌ها ختم نمی‌شود؛ بلکه چالش‌های عمیق‌تری مانند کاهش سهمیه آرد، کیفیت پایین گندم، نوسانات برق و مشکلات فنی سامانه‌های فروش، بر این زنجیره افزوده شده است.

نانوایان که همواره در صف اول تأمین این نیاز اساسی مردم بوده‌اند، اکنون با شرایطی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که از دست رفتن انگیزه، کاهش تولید و فشارهای اقتصادی بر دوششان سنگینی می‌کند. یکی از این مشکلات، قطعی مکرر برق است که درست در ساعات اوج پخت، سامانه‌های فروش را از کار می‌اندازد و فرآیند کار را به‌طور کامل مختل می‌کند؛ نانوایان مازندران می‌گویند روزی بیش از هزار نان می‌پختند، اما اکنون با کاهش سهمیه آرد و افزایش مشکلات، تولیدشان به کمتر از نصف رسیده است.

از سوی دیگر، شهروندان از طولانی‌شدن صف‌ها گلایه دارند، درحالی که برای یک قرص نان ساعت‌ها انتظار می‌کشند، نانوایان خود را میان فشارهای مختلف تنها می‌بینند. کاهش کیفیت آرد و سهمیه‌بندی نامناسب کنار هجوم مسافران، صف‌های نانوایی‌های استان مازندران را به معضلی روزانه تبدیل کرده است.

این گزارش تلاشی است برای بازتاب صدای نانوایانی که دست‌هایشان با خمیر نان آشناست، اما از دغدغه‌ها و مشکلاتی رنج می‌برند که شاید کمتر کسی به آن توجه کرده باشد.
از پشت این صف‌ها، از دل تنورهایی که گرم نمی‌شوند و از صدای نان‌هایی که دیرتر از همیشه به سفره مردم می‌رسند، قصه‌ای شکل می‌گیرد که حکایت از چالش‌های پیچیده در زنجیره تأمین نان دارد، قصه‌ای که اگر به گوش مسئولان نرسد، ممکن است روزی نان را از دسترس بسیاری از مردم دورتر کند.

صدای درد و گلایه از دل تنورهای نیمه‌خاموش

حسین رضایی، نانوایی در یکی از مناطق پرتردد شهر، با چهره‌ای خسته و دستی که هنوز آرد به آن چسبیده است، از مشکلات روزمره‌اش می‌گوید. او که ۱۵ سال است نان پخت می‌کند، حالا از شرایط سخت این روزها گلایه دارد: «قطعی‌های مکرر برق در ساعات اوج فروش نان، ما را زمین‌گیر کرده است. دستگاه‌های سامانه نانینو، که تنها راه ثبت فروش نان شده‌اند، با قطع برق از کار می‌افتند. وقتی این سامانه قطع می‌شود، مردم عصبانی می‌شوند و ما مجبوریم با کارتخوان‌های دیگر کار کنیم، این هم وقت می‌برد و هم بی‌نظمی ایجاد می‌کند.»

او ادامه می‌دهد: «قبلاً روزانه حدود ۱۳۰۰ قرص نان می‌پختیم، اما حالا به‌زحمت ۵۳۰ قرص نان می‌پزیم، نه این‌که تقاضا کم شده باشد، بلکه مشکلاتی مثل قطعی برق و افزایش هزینه‌ها، انگیزه کار را از ما گرفته است. مردم از صف‌های طولانی شکایت می‌کنند، اما ما هم در این شرایط کاری از دستمان برنمی‌آید. برق که قطع می‌شود، همه‌چیز قفل می‌شود، تنور خاموش می‌ماند و مشتری‌ها بی‌صبر و عصبانی صف را ترک می‌کنند.»

رضایی می‌افزاید: «ببینید، ما هم مثل مردم از گرانی و مشکلات ناراحتیم، هزینه‌ها بسیار بالا رفته است، از آرد و انرژی گرفته تا دستمزد کارگران، هیچ‌چیز مثل قبل نیست. قیمت نان ثابت مانده است، ولی خرج ما دو برابر شده است، دیگر نمی‌دانم باید به کدام مشکل رسیدگی کنم، تنور گرم است، اما دست ما سرد شده است، با این شرایط، کار کردن دیگر دلگرمی ندارد.»

او به مشکل دیگری هم اشاره می‌کند که نانوایان را در فشار بیشتری قرار داده است: «قبلاً کارگر بیشتری داشتیم، اما حالا به‌خاطر هزینه‌ها نمی‌توانیم کسی را استخدام کنیم، همه‌چیز به دوش خودم افتاده است، اگر همین‌طور ادامه پیدا کند، نمی‌دانم چطور باید این شغل را ادامه بدهم.»

رضایی تنها نیست، دیگر نانوایان هم حرف‌های مشابهی دارند، یکی از آن‌ها که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌گوید: «ما که جلوی مردم هستیم، هر روز باید جواب‌گوی عصبانیت و بی‌حوصلگی‌شان باشیم، اما چه‌کسی صدای ما را می‌شنود؟ مشکلات ما به مردم منتقل می‌شود، ولی کسی از مسئولان نمی‌پرسد؛ چرا قطعی برق به این وضع رسیده است یا چرا سامانه‌ای که برای تسهیل کارمان گذاشته‌اند، بیشتر از این‌که کمک کند، دردسرساز شده است؟»

از کیفیت آرد تا فشار مسافران

میان شعله‌های نیمه‌خاموش تنور و صف‌های طویل، صدای اعتراض نانوایان گم شده است، صدایی که می‌گوید اگر رسیدگی نشود، روزی می‌رسد که این صف‌های طولانی نه برای خرید نان، که برای انتظار باز شدن دوباره نانوایی‌ها باشد؛ میان تمام مشکلاتی که نانوایان و مردم استان مازندران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، کیفیت آرد و تأثیر آن بر تولید نان، مسئله‌ای اساسی و چالش‌برانگیز است.

چراغی، رئیس اتحادیه خبّازان مازندران، به بررسی ریشه‌های این مشکلات پرداخت و از نقش مهم آرد باکیفیت، سهمیه‌بندی‌ها و تأثیر مسافران تابستانی بر بحران نان سخن گفت. صحبت‌های او به عمق مشکلات صنعت نان‌پزی در این استان اشاره داشت و نشان داد که این معضل، تنها در تنورهای نانوایی خلاصه نمی‌شود.

چراغی راجع به تعداد نانوایی‌های استان گفت: «در مازندران ۴۶۳۱ واحد نانوایی فعال هستند که ۲۱۴۴ واحد در روستاها قرار دارند و بقیه در مناطق شهری مستقر هستند، این تعداد نانوایی مسئولیت سنگینی در تأمین نان مردم استان به‌عهده دارند، اما کیفیت نانی که به دست مردم می‌رسد، به‌طور مستقیم با کیفیت آرد در ارتباط است، نیمی از کیفیت نان به کیفیت آرد بازمی‌گردد و اگر آرد مناسبی در اختیار نانوایان قرار نگیرد نمی‌توان انتظار تولید نان باکیفیت داشت.»

وی تأکید کرد که نانوایان باید دسترسی به آرد باکیفیت داشته باشند و ادامه داد: «در برخی مناطق، نانوایان حق انتخاب آرد را دارند و این موضوع باعث بهبود کیفیت نان می‌شود، اما در مناطقی که کیفیت آرد پایین است، چنین انتخابی وجود ندارد و همین مسئله نارضایتی مردم را افزایش می‌دهد، اگر تولید آرد باکیفیت بهبود یابد، رضایتمندی عمومی نیز بیشتر خواهد شد.»

رئیس اتحادیه خبازان مازندران همچنین از تأثیر حضور مسافران بر کاهش سهمیه نانوایان سخن گفت: «هرساله در فصل تابستان، با هجوم مسافران به استان، فشار زیادی به نانوایی‌ها وارد می‌شود. مسافران سهمیه آرد را کاهش می‌دهند و این موضوع مستقیماً باعث شلوغی صف‌های نانوایی می‌شود، در حالی که مردم محلی از این وضعیت ناراضی هستند، نانوایان هم تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند.»

چراغی در ادامه درباره طرح هوشمندسازی فروش نان گفت: «طرح هوشمندسازی نان با هدف کاهش تخلفات اجرا شد، اما برخی چالش‌ها همچنان پابرجاست، از قطعی‌های مکرر برق که سامانه‌های فروش را مختل می‌کند گرفته تا مشکلات زیرساختی دیگر، این طرح هنوز نتوانسته است انتظارات را به‌طور کامل برآورده کند، البته این اقدام گامی مهم در راستای شفاف‌سازی و جلوگیری از تخلفات است، اما برای موفقیت کامل آن، باید زیرساخت‌ها تقویت شوند.»

چراغی در پایان سخنان خود از مسئولان خواست تا با اصلاح سیستم‌های توزیع آرد و حمایت از نانوایان، شرایطی فراهم کنند که مردم بتوانند بدون دغدغه، نان باکیفیت دریافت کنند.

وی تأکید کرد: «نان جزو نیازهای اساسی مردم است و باید با برنامه‌ریزی دقیق، هم نانوایان و هم مصرف‌کنندگان را از این چرخه پرمشکل نجات داد.»

نظارت‌های گسترده تا چالش‌های هوشمندسازی سامانه نان

هادی‌نژاد، معاون نظارت اداره کل صنعت، معدن و تجارت مازندران، در گفت‌وگو با تسنیم به موضوع نظارت بر آرد و نان پرداخت و با ارائه آماری از تخلفات و تلاش‌های انجام‌شده، به ضرورت نظارت دقیق بر این کالاهای اساسی تأکید کرد.

وی با اشاره به اقدامات کارگروه آرد و نان و سامانه‌های هوشمند، از چالش‌ها و دستاوردهای این حوزه سخن گفت. هادی‌نژاد با بیان اهمیت آرد و نان به عنوان کالاهای اساسی اظهار داشت: «آرد و گندم به عنوان اقلامی حیاتی تحت نظارت مستقیم کارگروه آرد و نان قرار دارند. این کارگروه که با محوریت استاندار و همکاری اداره غله، جهاد کشاورزی و اتاق اصناف فعالیت می‌کند، وظیفه نظارت دقیق و بهینه بر انحرافات مصرف آرد و نان را بر عهده دارد. هیچ تصمیمی در این حوزه بدون تأیید کارگروه اتخاذ نمی‌شود.»

وی در ادامه به نحوه اجرای نظارت‌ها اشاره کرد و گفت: «گشت‌های مشترک و فعالیت‌های کارگروهی به‌طور مستمر در حال انجام هستند و هدف اصلی این نظارت‌ها، لمس خروجی اقدامات توسط مردم است. ما می‌خواهیم شرایطی فراهم کنیم که مردم به‌طور ملموس نتایج این نظارت‌ها را احساس کنند.»

هادی‌نژاد با ارائه آماری از میزان نظارت‌ها و تخلفات ثبت‌شده گفت: «تاکنون بیش از ۱۰ هزار نظارت بر خبازی‌ها در استان انجام شده ‌که طی این بازرسی‌ها، بیش از ۲ هزار مورد تخلف به ثبت رسیده است.

معاون نظارت اداره کل صمت همچنین از راه‌اندازی سامانه نانینو برای هوشمندسازی نظارت‌ها خبر داد و افزود: سامانه نانینو به‌گونه‌ای طراحی شده که اطلاعات دقیقی از نحوه و زمان پخت نان در هر نانوایی ارائه می‌دهد. این سامانه امکان ردیابی و بررسی عملکرد نانوایان را فراهم کرده و گامی در جهت شفاف‌سازی و بهبود نظارت‌ها بوده است. با این حال، سامانه نانینو نیز خالی از چالش نیست.

وی بر اهمیت هم‌افزایی میان دستگاه‌های نظارتی و کارگروه آرد و نان تأکید کرد و گفت: «ما تمام تلاش خود را برای بهبود کیفیت خدمات و نظارت‌ها به کار می‌گیریم و امیدواریم با همکاری و همراهی همه بخش‌ها، بتوانیم مشکلات موجود را کاهش دهیم و رضایت مردم را جلب کنیم.»

از چالش تأمین گندم تا بهبود کیفیت نان در مازندران

عباسعلی وفائی نژاد، مدیرکل غله و خدمات بازرگانی مازندران، به موضوع تأمین گندم و کیفیت آن پرداخت. او با اشاره به منابع تأمین گندم استان، از چالش‌هایی همچون کپک‌زدگی گندم و نیاز به نظارت‌های بهداشتی سخن گفت و راهکارهایی برای بهبود کیفیت نان ارائه داد. صحبت‌های او نگرانی‌های عمومی درباره سلامت گندم مصرفی و تلاش‌های انجام‌شده برای پخت نان بهتر را بازتاب داد.

وفائی نژاد با تأکید بر نقش کلیدی گندم در تأمین نان به عنوان قوت غالب مردم اظهار داشت: «بخش عمده‌ای از گندم مورد نیاز استان مازندران از سایر استان‌ها یا از طریق واردات تأمین می‌شود. این مسأله به دلیل محدودیت‌های تولید داخلی گندم در مازندران است که نیاز به همکاری گسترده با سایر استان‌ها و تأمین‌کنندگان خارجی را اجتناب‌ناپذیر می‌کند.»

وی با اشاره به دغدغه‌هایی که در مورد سلامت گندم‌های وارداتی یا انتقالی وجود دارد، افزود: «در مواردی که شایعاتی درباره کپک‌زدگی گندم‌ها مطرح می‌شود، دستگاه‌های بهداشتی و نظارتی به سرعت وارد عمل می‌شوند. سلامت گندم از اولویت‌های اصلی ما است و هیچ‌گونه گندمی که استانداردهای بهداشتی را نداشته باشد، وارد چرخه مصرف نمی‌شود. هرگونه گزارش درباره وجود کپک یا سایر مشکلات بهداشتی، به‌دقت بررسی و اقدامات لازم انجام می‌شود.»

وفائی‌نژاد همچنین به تفاوت گندم‌های مورد استفاده برای پخت انواع نان اشاره کرد و گفت: «برای پخت نان‌های مختلف مانند بربری و لواش، از انواع گندم‌های گوناگون استفاده می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و درصدهای خاصی از مواد مغذی دارند. کیفیت آرد تهیه‌شده از این گندم‌ها تأثیر مستقیمی بر طعم، بافت و رضایت مردم دارد.»

وی ادامه داد: «در کارگروه سلامت، پیشنهاد دادیم که درصدهای متناسبی از آرد برای پخت نان بربری و لواش اختصاص داده شود. هدف این است که با ترکیب گندم‌های مختلف و بهره‌گیری از بهترین ترکیبات ممکن، کیفیت نان تولیدی بهبود یابد و مردم نانی با طعم و بافت مطلوب‌تر دریافت کنند.»

وفائی‌نژاد در پایان با تأکید بر اهمیت همکاری میان دستگاه‌های مختلف برای بهبود کیفیت گندم و نان گفت: «موفقیت در این حوزه نیازمند یک رویکرد هماهنگ میان بخش‌های مختلف، از کشاورزان و تولیدکنندگان گندم تا نانوایان و دستگاه‌های نظارتی است. تنها با تلاش جمعی می‌توانیم مشکلات موجود را برطرف کرده و رضایت عمومی را افزایش دهیم.»

نانی که بار سنگین مشکلات را به دوش می‌کشد

تصویر صف‌های طولانی، دست‌های زحمتکش نانوایان و سفره‌های کوچک‌تر مردم، ذهن را درگیر می‌کند. نانوایانی که روزگاری با شور و انگیزه، نانی داغ و تازه را به دست مشتریان می‌سپردند، امروز درگیر چرخ‌دنده‌های مشکلاتی شده‌اند که از کیفیت پایین آرد و کاهش سهمیه گرفته تا قطعی برق و پیچیدگی‌های سامانه‌های هوشمند، کارشان را دشوارتر از همیشه کرده است.

مردم از نانوایان انتظار دارند که نانشان را بی‌وقفه و با همان کیفیت همیشگی تأمین کنند، اما شاید کمتر کسی به این فکر کند که این زنجیره درگیر مشکلاتی است که از اراده یک نانوا فراتر می‌رود.

صف‌های طولانی، نانی که دیر به دست می‌رسد یا حتی گاهی پخت نمی‌شود، فقط بخشی از این معضل است. در پشت این صف‌ها، هزینه‌های بالای تولید، فرسودگی تجهیزات و بی‌توجهی به نیازهای نانوایان، آن‌ها را در تنگنا قرار داده است.

مشکلاتی که به گفته نانوایان و مسئولان، با مدیریت بهتر و نظارت دقیق‌تر بر توزیع آرد، بهبود کیفیت گندم و حمایت از نانوایان قابل حل است. در این میان، مسافران تابستانی که بی‌وقفه وارد استان می‌شوند، بدون توجه به محدودیت‌ها، بر حجم تقاضا می‌افزایند و سهمیه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

اما آیا کسی هست که از سفره‌های کوچک‌شده مردم، از دست‌های خسته نانوایان و از دل صف‌های بی‌پایان صدایی بشنود؟ این سؤال، نیازمند پاسخی جدی و عملی از سوی مسئولان است. زیرا نان، نه فقط قوت روزانه، که نشانی از امید و آرامش در زندگی روزمره مردم است. اگر این چرخه متزلزل شود، دیگر نه از نان خبری خواهد بود و نه از آرامش سفره‌ها. آینده این زنجیره در گرو تصمیم‌گیری‌های امروز است؛ تصمیماتی که باید به‌جای سنگینی مشکلات، باری از دوش مردم و نانوایان بردارد.